سرویس علمی فرهنگی خبرگزاری «حوزه»، درچهارمین بخش احکام قرآن به بررسی احکام واجب ومستحب قرآن می پردازد.
* واجب است اعتقاد به مصونیت قرآن از هرگونه تحریف
* واجب است یاد دادن و یاد گرفتن قرآن از باب واجب کفایی، فقها فرموده‌اند: یجب تعلم‌القرآن و تعلیمه کفایة. (مهذب‌الاحکام فی بیان‌الحلال والحرام، آیةالله سبزواری (سیدعبدالاعلی م 1414)/7/128، نشر دفتر آیةالله سبزواری)
* لازم است کسی که میخواهد خط قرآن را لمس نماید با طهارت باشد.
* برای خواندن سور عزائم، طهارت از حیض و جنابت و نفاس لازم است.
* واجب است حفظ حرمت قرآن، بنابراین گذاشتن قرآن روی کفش و زمین و هر جای نامناسب که هتک قرآن به شمار رود جایز نیست و همین‌طور است قرآن را در اختیار کودکان قرار دادن چنانچه عرفاً هتک به شمار رود.
* واجب است قرآن به‌طور صحیح نوشته شده و در اختیار مردم قرار گیرد و نیز مردم مکلف هستند قرآن را به‌طور صحیح تلاوت کنند به همان ترتیبی که بر پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم نازل شده بنابراین در سوره توبه نباید بسم‌الله‌الرحمن‌الرحیم اضافه شود همان‌گونه که سوره «نمل» دارای دو بسم‌الله‌الرحمن‌الرحیم می‌باشد. تذکر این نکته لازم است که اگر شخص روزه‌دار قرآن را اشتباه بخواند دروغ به خداوند محسوب نمی‌شود و روزه او باطل نیست. (مجمع‌المسایل، آیةالله گلپايگانى (سيدمحمدرضا موسوى م1414 ه ق)/1/266، دارالقرآن الكريم 1409 ه ق)
* هنگامی که امام جماعت مشغول خواندن حمد و سوره نماز‌های جهریه (صبح، مغرب و عشاء) است و صدای او شنیده میشود حتی به‌طور همهمه، مأموم واجب است سکوت نموده چیزی نخواند. (صراط‌النجاة، آیةالله تبريزى (جوادبن على م 1427)/5/298، بی‌تا) و اما در نماز‌های اخفاتیه (ظهر و عصر) مأموم می‌‌تواند مشغول ذکر شود مگر این که صدای امام را بشنود که در این صورت بنابر احتیاط باید ساکت بماند.
* چنانچه قرآن نجس شود وجوب تطهیر آن فوری است.
*مستحبات در مورد قرآن
فقها در مورد قرآن، مستحباتی را بیان فرموده‌اند برخی از آنها بدین شرح است:
* با وضو بودن در هنگام تلاوت قرآن. البته اگر غسل جنابت انجام داده نباید وضو بگیرد؛ زیرا وضو پس از غسل جنابت حرام است.
* رو به قبله بودن در هنگام تلاوت قرآن
* زمانی که قرآن تلاوت میشود مستحب است انسان ساکت بوده گوش فرادهد. قرآن در این زمینه می‌فرماید: و إذا قرئ‌القرآن فاستمعوا له و أنصتوا لعلكم ترحمون (اعراف/204)
* زمانی که انسان میخواهد شروع کند به تلاوت قرآن، نام خدا را برده از شر شیطان به خدا پناه برد. قرآن در این زمینه می‌فرماید: فإذا قرأت القرآن فاستعذ بالله من‌الشيطان‌الرجيم (نحل/98)
* مستحب است در هنگام تلاوت قرآن، انسان در معانی آیات آن تفکر نماید. فقها می‌‌فرمایند: يستحب‌التفكر في معاني‌القرآن (مهذب‌الاحکام/7/128)
* در هنگام تلاوت قرآن وقتی به جمله «یا ایهاالناس» یا جمله «یا ایها الذین آمنوا» می‌رسد به‌طور آهسته بگوید: لبیک ربنا یا بگوید: اللهم لبیک (ذخیرةالمعاد فی شرح‌الارشاد، محقق سبزواری (محمدباقربن محمد مؤمن م 1090)/2/278، بی‌تا)
* تلاوت کننده قرآن وقتی به آیات بهشت می‌رسد از خداوند تقاضای بهشت نماید و زمانی که به آیات جهنم و عذاب می‌رسد به خداوند پناه برد. (همان ـ وسایل‌الشیعة/6/69)
* مستحب است کسی که سوره «الرحمن» را تلاوت می‌‌کند وقتی به آیات «فبأي آلاء ربكما تكذبان» می‌رسد بگوید: لا بشيء من آلائك رب أكذب (مستدرک‌الوسایل و مستنبط‌المسایل، نوری (میرزاحسن م 1320)/4/181، مؤسسه آل‌البیت علیهم‌السلام ، 1408)
* مستحب است قرآن با «ترتیل» خوانده شود. از امام صادق علیه‌السلام از تفسیر ترتیل سؤال شد، ایشان فرمودند: علی علیه‌السلام ترتیل را چنین معنی می‌‌نمودند: بينه تبيانا و لا تنثره نثر الرمل و لا تهذه هذ الشعر و لكن افزعوا به قلوبكم القاسية، و لا يكن همّ أحدكم آخر السورة (الکافی/2/614) به‌طور شفاف قرآن بخوان، نه به سرعت مانند شعر و نه پراکنده مانند نثر، بلکه دل‌های با قساوت خود را به قرآن بسپارید و به قرآن دل دهید، و همت شما این نباشد که سوره را به پایان برسانید!!
* مستحب است بعد از ختم قرآن مجید به تأسی و پیروی از امام سجاد علیه‌السلام دعای چهل و دوم صحیفه سجادیه،خوانده شود: اللهم إنك أعنتني على ختم كتابك الذي أنزلته نوراً، و جعلته مهيمناً على كل كتاب أنزلته، و فضلته على كل حديث قصصته....
حجت الاسلام والمسلمین سید جعفرربانی
۱۶:۵۵ - ۱۴۰۰/۰۲/۲۰